مذاکرات هسته ای در بن بست تازه/ پاسخ نا امیدکنده ایران به غرب

محمد مرندی، مشاور رسانه‌ای تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران می‌گوید حالا آمریکا است که باید در خصوص سرنوشت مذاکرات احیای برجام تصمیم بگیرد.

پس از آنکه مقام‌های آمریکایی پاسخ ایران به متن ایالات متحده را «غیرسازنده» خواندند، محمد مرندی، در صفحه توییتر خود با کنایه نوشت: «برای آمریکا، پاسخ سازنده معمولا به معنای پذیرش شرایط ایالات متحده است. برای ایران این به معنای توافقی است که متعادل و تضمین شده باشد.»

پس از حدود ۱۰ روز بررسی، جمهوری اسلامی ایران پنجشنبه شب، پاسخ خود به جواب آمریکا را از طریق هماهنگ‌کننده اروپایی مذاکرات احیای برجام به واشنگتن رساندند. با این حال آمریکا خیلی زود به پاسخ ایران واکنش نشان داد و یک سخنگوی وزارت خارجه این کشور آن‌را «غیرسازنده» خواند.

در مقابل محمد مرندی اما معتقد است توپ در زمین آمریکا است و جو بایدن باید تصمیم جدی بگیرد. او همچنین می‌افزاید اگر واشنگتن تصمیم درستی بگیرد می‌توان سریع به توافق دست یافت.

هرچند جزئیاتی از پاسخ ایران به آمریکا منتشر نشده اما دیپلمات‌های اروپایی و آمریکایی از محتوای آن ابراز ناامیدی کرده‌اند. پایگاه خبری پولتیکو در گزارشی به قلم استفانی لیختن اشتاین، خبرنگار ارشد خود که مذاکرات هسته‌ای ایران را پیگیری می‌کند پاسخ ایران به آمریکا را یک «عقب‌گرد» خوانده است. پولتیکو در این مطلب به نقل از یک دیپلمات اروپایی می‌نویسد که اروپا هم با ارزیابی منفی آمریکا از پاسخ تهران موافق است و جواب ارسال شده از سوی ایران «منفی و غیرمنطقی» است.

این رسانه همچنین به نقل از یک دیپلمات اروپایی دیگر نیز نوشته که «پاسخ ایران اصلا خوب به نظر نمی‌رسد.»

در همین حال ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران بامداد جمعه، ۱۱ شهریور، با تایید ارسال پاسخ ایران به آمریکا تاکید کرد که متن ارسال شده از سوی ایران دارای «رویکردی سازنده» بوده که با هدف نهایی کردن مذاکرات جمع‌بندی شده است. این دیپلمات ایرانی همچنین اضافه کرده که پاسخ ایران پس از ارزیابی‌های دقیق در سطوح مختلف فنی، کارشناسی و سیاسی تدوین و برای هماهنگ کننده اروپایی مذاکرات ارسال شده است.

خبرگزاری فارس هم در مطلبی به عنوان «جزئياتی از پاسخ ایران» گزارش داده که وزارت امور خارجه پنجشنبه شب پاسخ خود را برای انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا فرستاده و در عین حال تصریح کرده که «معدود نظرات مطرح شده از سوی ایران باید تامین شود.»

این رسانه نزدیک به سپاه همچنین در ادامه و به نقل از منابع آگاه گزارش داده که «ایران در پاسخ خود به صراحت اعلام کرده که آمادگی دارد تا هفته پیش‌رو برای اعلام توافق نهایی، نشست وزرا برگزار شود، با این برداشت که معدود نظرات مطرح شده از سوی ایران تامین شود.» فارس در ادامه گزارش خود به نقل از این منبع اضافه کرده: «جمهوری اسلامی ایران در پاسخ پیشین خود نیز که طرف‌های مقابل به منطقی و سازنده بودن آن اذعان کرده بودند، برای موضوعات باقی‌مانده راه‌حل‌های عملیاتی ارائه داده بود.»

با این وجود دیپلمات‌های غربی رویکرد چندان مثبتی نسبت به پاسخ‌های ارائه شده از سوی ایران نشان نداده‌اند. لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال در بروکسل در حساب توییتری خود به نقل از یک دیپلمات اروپایی، پاسخ ایران را «ناامیدکننده» خوانده و می‌افزاید: «در زمانی که می‌توانستیم این پرونده را ببندیم، قطعا پاسخی غیرمنطقی دریافت کردیم.»

در همین حال نورنیوز، رسانه نزدیک به علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، آمریکا و اروپا را به «فرافکنی» متهم کرد و افزود: «ساعاتی پس از ارائه پاسخ ایران به اتحادیه اروپا، واشنگتن که عموما تلاش دارد توپ را در موضوع مذاکرات وین در زمین ایران بیاندازد، پاسخ منطقی و مستدل ایران را را غیر سازنده نامید.»

این رسانه همچنین واکنش آمریکا به پاسخ ایران را «واژه‌سازی جعلی» نامید و تاکید کرد که مشخص نیست از نظر آمریکا چه پاسخی منطقی است.

مذاکرات هسته‌ای برای احیای برجام که به نظر می‌رسید در هفته‌های اخیر به نقطه پایان خود نزدیک شده، حالا بار دیگر از توافق فاصله گرفته و اظهارنظرهای غیر رسمی و رسمی طرف‌های غربی نشان می‌دهد که آمریکا و اروپا از پاسخ ایران خشنود نیستند. علی واعظ، مدیر بخش ایران گروه بین‌المللی بحران در همین خصوص در صفحه توییتر خود با ابراز تاسف از پاسخ ایران نوشته است که با این پاسخ ایران، فرصت صادرات نفت ایران به اروپا در زمستان امسال هم از دست رفت.

آقای واعظ البته اشاره‌ بیشتری در خصوص جزئيات پیام ارسال شده از سوی ایران نکرده اما او هم معتقد است که با پاسخ تازه ایران، فرصت برای احیای توافق در آینده نزدیک از دست رفته است.

در همین حال اما رسانه‌های تندرو و مخالف برجام، همچنان معتقدند که دولت ابراهیم رئيسی باید با ایجاد تاخیر بیشتر در مذاکرات، به امتیازات بیشتری دست یابد. روزنامه کیهان، در شماره روز پنجشنبه خود در یاداشتی ویژه با عنوان «تابستان روشن ایران تا زمستان تاریک اروپا» نوشته است: «در حال حاضر به‌واسطه در پیش رو بودن زمستان سخت در اروپا و بحران انرژی در آمریکا (که البته خود این دولت‌ها به جهت زیاده‌خواهی، مسبب آن هستند) و به دلایل متعدد دیگر، ایران در مذاکرات دست برتر را دارد. به عبارت دیگر، هرچه دست آمریکا و تروئیکای اروپا خالی است، دست ایران پُر است. نشان به آن نشان که اروپا دست به دامان ایران شده تا هرطور شده از باتلاق جنگ اوکراین و بحران ناشی از آن رهایی یابد.»